Սովետի ժամանակ մարդը КГБ-ի գլխավոր մուտքով ներս էր մտնում ու դուրս չէր գալիս: Երեխա ժամանակ լսել էի այս մասին ու զարմացել: Իջևանի մեր հեռավոր բարեկամներից մեկին այդպես ներս էին տարել, ու նա այլևս դուրս չէր եկել շենքից: Նրան եղբայրները վերջին անգամ տեսել էին КГБ-ի շենքը մտնելիս: Ու վերջ: Դա 1980-ականների սկիզբն էր: Ես հավատացի այդ անգամ ու սարսափեցի կոմունիստների սարքած երկրից: Իսկ երբ 1993-ին Փարիզ գնացի ու տեսա, որ դա մեր պատմության դասագրքերի «քըխ» կապիտալիզմի որջերից մեկը չի, այլ մի հրաշալի քաղաք, ուր մանրամասնորեն ամեն ինչ մտածված է մարդու համար, էլ ավելի ապշեցի, թե ինչ ստի երկրում եմ ես ծնվել:
Միջանկյալ. Շանթ Հարությունյանի կալանքը երկարացվել է ևս երկու ամսով, իսկ ինքը` Շանթն ասել է, որ գերադասում է լինել КГБ-ի պադվալում, քան շնչել նույն օդը, ինչ այն ժողովուրդը, ով վաճառել է իր ձայնը մի կտոր հացի դիմաց:
1988-ին ուզում էի հավատալ, որ մենք նոր երկիր ենք ունենալու, ուր ոչ КГБ է լինելու, ոչ էլ մարդու ոտնահարված արժանապատվություն: КГБ-ն փոխարինվել է ԱԱԾ-ով, իսկ մարդու արժանապատվությունը` ազատ խոսքի իրավունքով: Առաջինն իրականում նույնն է մնացել բովանդակությամբ, իսկ երկրորդը` որպես արժեք, պարզապես բռնաբարվում է: Եթե սովետի ժամանակ չէինք էլ մտածում ազատ խոսքի իրավունքի մասին` այդ մասին պարզապես չէր խոսվում, ապա հիմա խոսվում է, գովերգվում, ամեն պաշտոնական ելույթ համեմվում է խոսքի ազատության բարձրագույն դրույթներով, իսկ իրականում այն բռնաբարվում է: «Ցեղակրոն» կուսակցության ղեկավար Շանթ Հարությունյանն իրացրել է իր ազատ խոսքի իրավունքը: Ընդամենը սա է եղել: Նրա հետ նաև` մյուս 14 ազատազրկվածները: Այնպես, ինչպես 2008-ի մարտի 1-ից հետո մինչև Շանթ Հարությունյանը` մեր բոլոր քաղբանտարկյալները: Իրականում մեծ տարբերություն չկա КГБ-ից հետ չեկած որևէ այլախոհի և մեր օրերում անօրինական ազատազրկվածների միջև: Նրանք բոլորը խղճի ազատության զոհեր են: Ու վատն այն է, որ այսօր արդեն իմ երեխան է բախվում փաստին, որ մեր երկիրը ստի վրա կառուցված երկիր է: Ու ես նրան որևէ ասելիք չունեմ այս առումով, քանի որ մանկապարտեզից սկսած դպրոցով վերջացրած այդ սուտն է տեսել ու ազատության իրավունքի բռնաբարումը:
Վերանանք մի պահ նրանից, որ Շանթը հայր է, թեկուզ նախկին, բայց ամուսին է, որդի է, ընկեր է, բարեկամ … Վերանանք: Շանթը այս ամենից դուրս սիմվոլիկա է: Շանթը մեր ազատության իրավունքի բռնաբարման սիմվոլիկան է: Ինչպես մի քանի ամիս առաջ Տիգրան Առաքելյանն էր, իսկ նրանից առաջ էլ այլևս նախկին մյուս քաղբանտարկյալները: Ու ես համարում եմ, որ ես, իմ երեխան, իմ ընկերները, իմ երկիրը Նոր տարի ենք մտնում մեր ազատության իրավունքը բռնաբարված:
Կարինե ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ
www.irates.am