-Տեղեկացվա՞ծ եք երկրի ներքին եւ արտաքին քաղաքական խնդիրներին, հետեւո՞ւմ եք դրանց եւ ի՞նչ միջոցներով, ի՞նչ թերթեր են բերում Ձեզ: Ռադիո լսո՞ւմ եք: Իսկ հեռուստատեսություն դիտելու հնարավորություն ունե՞ք:

– Փորձում եմ հնարավորինս շատ տեղեկացված լինել, մինչդեռ համացանցից օգտվելն ու կապի միջոցները խիստ արգելված են: Թերթեր ստանում եմ ամիսը մեկ անգամ՝ ընտանիքիս անդամներից: Հետեւում եմ նաեւ ռադիոյի եւ հեռուստատեսության լրատվական եւ վերլուծական հաղորդումներին:

-Ձեր կուսակցությունը տեւական ժամանակ կոալիցիայի կազմում էր, ու թեեւ ասվում է, որ ՀՅԴ-ն քաղաքական հետապնդման է ենթարկվել, այնուամեյանիվ, կուսակցությունը լինելով իշխանության մաս, ոչինչ չարեց ձեզ ազատելու եւ արդարությունը վերականգնելու հարցում: Ինչպե՞ս եք գնահատում այդ երեւույթը:

-1993-94 թթ. կովկասյան տարածաշրջանում նավթային քաղաքականության եւ ստրատեգիական գոտիների վերաբաշխման աշխարհաքաղաքական գործընթացների արդյունքում, Ռուսաստանի վարչախմբին հարկավոր էր չեզոքացնել ԼՂՀ-ն Ադրբեջանին հանձնելու ծրագիրը խոչընդոտող հիմնական ուժը’ ՀՅԴ կուսակցությունը, ապահովելու համար իր ռազմական ներկայությունն ու մասնակցությունը՝ նավթային ծրագրերին: Այսպիսով սկիզբ առան ՀՅԴ-ի դեմ քաղաքական հետապնդումները, որն իրականում դրսեւորվեց ոչ թե կուսակցության, այլեւ մեր նկատմամբ ու մեզ, որպես ՀՅԴ խոչընդոտ ուժի, ենթարկեցին չեզոքացման: Մինչդեռ ՀՅԴ հայաստանյան կառույցը 1998-ից այլեւս կորցնելով իր ավանդական դիմագիծը, լրացրեց գրպանային կուսակցությունների շարքը: Լինելով իշխանության մի մասնիկը ՀՅԴ-ն ոչ միայն չփորձեց ազատ արձակել «հին ընկերներին», այլեւ չփորձեց անգամ պատասխանատվության ենթարկել հարյուրամյա պատմություն ունեցող կուսակցությանն անհիմն ու կեղծ մեղադրանքներ ներկայացնող իշխանիկներին: Այս իրողությունը ամենեւին էլ հարիր չէ գաղափարախոսական հենք ունեցող որեւէ քաղաքական ուժի:

– Հույս ունե՞ք, որ երբեւէ ազատության մեջ կհայտնվեք:

Վստահ եմ, որ ինչպես անկախություն, նույնպես էլ ազատություն ձեռք բերելու համար միակ ճանապարհը պայքարն է:

-Ձեր պատժաժամկետը վերանայելու խնդրանքով պատրաստվո՞ւմ եք դիմել համապատասխան մարմիններին:

– Իմ դատավճիռը նախկին իշխանությունների կողմից ՀՅԴ-ի գործունեության քաղաքական գնահատականի արդյունքն էր: Պատժիս վերացումը նույնպես պայմանավորված է արդեն ներկայիս իշխանությունների կողմից նախկինների վերագնահատումով:

-Ձեր գնահատմամբ, պատիժը արդա՞ր եք կրում, թե ձեզ զոհ եք համարում մեծ քաղաքականության:

-Իմ հանդեպ բացարձակապես անարդար դատավճիռ է կայացվել, ցավում եմ, որ ես ու իմ ընկերները դարձել ենք ռուսական «նեւտյաննիկներ»-ի եւ հայկական «դանոսչիկներ»-ի զոհը:

-Տեղյա՞կ եք մարտի 1-ի դեպքերին, եւ ինչպե՞ս եք գնահատում այն հանգամանքը, որ այսօր որեւէ մեկը 10 հոգու սպանության համար չի ազատազրկվել: Դա ի՞նչ է վկայում:

– Ինչպես մարտի 1-ի, այնպես էլ մինչ այդ տեղի ունեցած մեծ ու փոքր մարտի մեկերի պաշտոնապես բացահայտումները կարող են լինել միայն կայուն եւ ուժեղ պետություն ունենալու դեպքում: Հակառակ պարագայում, այն կարող է բերել նոր ցնցումների եւ ապակայունացնել երկիրը: Մինչդեռ հասարակության համար ամեն ինչ հստակ է: Եվ եթե կան դեռեւս որոշ իշխանիկներ, որոնք համոզված են, որ անպատժելիությունը անբաժան մասնիկն է իրենց իշխանության, ապա հարկ է նրանց հիշեցնել Մուհամար Քադաֆիի եւ նրա ռեժիմի տխրահռչակ վախճանը:

-Ինչպիսի՞ն եք տեսնում Հայաստանի ապագան:

– Ցանկացած իշխանություն ի զորու չէ արձանագրելու զարգացման որեւէ առաջընթաց, հատկապես երբ պայքարը տեղի է ունենում «նախկիններ»-ի եւ «ներկաներ»-ի միջեւ: Քաղաքակրթությունների պատմության մեջ դեռ որեւէ առաջընթաց չի զարգացել միայն էվոլուցիոն ճանապարհով, այն համադրվել է հեղափոխական ակտիվ զարգացումներով եւ այն պահից, երբ հասարակությունների մեջ անշարժությունը դարձել է կանոն: Եվ երբ քաղաքական փոփոխությունների միջոցով ձեռք բերվող նոր որակի արժեքը այլեւս կդառնա հասարակության կողմից գիտակցված պահանջ, այդ պահից էլ սկիզբ կառնի իրական հեղափոխությունը, որի առանձնահատկության եզրույթը սահմանվում է որակական փոփոխությունների արդեն կաղապարված գաղափարախոսությանց՝ համակարգային, արմատական, կառուցվածքային, քաղաքական, աշխարհայացքի ու այլ ոլորտների: Այն հատկանշվում է իբրեւ անշարժությունը խախտող փոփոխությունների միակ բարերար միջոց: Այս ճանապարհով է, որ Հայաստանը պիտի կերտի իր ապագան:

– 21-րդ դարում ՀՅԴ-ն ունի՞ անելիք, Ձեր կարծիքով:

-ՀՅԴ-ն ուներ բոլոր հնարավոր ռեսուրսները՝ տարածաշրջանում հանդես գալու որպես երրորդ ուժի կրողն ու Հայաստանում կոնսերվատիվ հեղափոխության ճանապարհով կայացնելու մի կողմից կենսունակ ազգային տնտեսություն, տնտեսության ղեկավարման նոր մոտեցումներով, մյուս կողմից էլ ապահովելու Հայաստանի ակտիվ մասնակցությունը տարածաշրջանային և աշխարհաքաղաքական գործընթացներում: ՀՅԴ-ն այս պահը կորցրեց: Այսօր այն պիտի վերանայի իր ստրատեգիան, որը կնշանակի նախևառաջ ղեկավար կազմի ամբողջական փոփոխություն, իսկ ՀՅԴ-ն այնքան խորն է ինտերգրված իշխանակլանային ինստիտուտին, որ դա գրեթե հնարավոր չէ:

-Ի՞նչ կարծիք ունեք Հայ-թուրքական արձանագրությունների մասին:

-Ամենեւին էլ հարկավոր չէ անհանգստանալ հայ-թուրքական արձանագրությունների ճակատագրով: Արտաքին շահագրգիռ կողմերը, որոնք նախանձեռնել էին հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը, երբեւէ նպատակ չեն հետապնդել հարցի՝ ըստ էության կարգավորումը: Այն ուղղված էր Թուրքիայի արտաքին նվաճողական քաղաքականության դեմ’ իբրեւ «զսպման» ռազմավարության բաղկացուցիչ մաս: Եթե մինչ այդ «Հայկական հարցի» զարգացումը ընթանում էր ոչ այնքան դինամիկ, ապա հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի արդյունքում «հայկական հարցը» ձեռք բերեց հայկական գործոնի նշանակությունը: Սա այլեւս տեղ զբաղեցրեց Թուրքիայի «զսպման» ուղղությամբ ԱՄՆ քաղաքականության մեջ:

-ԼՂ հարցում ազատագրված տարածքների վերադարձը կարծես թե այլընտրանք չունի: Դուք որպես մարտական գործողությունների մասնակից, ինչպե՞ս եք գնահատում ԼՂ հարցի նման լուծումը:

– Ըստ էության, ԼՂՀ խնդիր գոյություն չունի: Դա հասկանում են եւ միջազգային կառույցները, եւ Մինսկի բանակցային խումբը եւ անգամ Ադրբեջանի քաղաքական վերնախավը: ԼՂՀ խնդրի արծարծումը միայն քաղաքական շահարկումների արդյունք է եւ իր մեջ չունի որեւէ լուրջ էլեմենտներ: Մինչդեռ գոյություն ունի Ադրբեջանի կողմից հայկական օկուպացված տարածքների ազատագրման խնդիր: Պետության անվտանգության տեսակետից, ժամանակի հրամայականը պահանջում է հայկական սահմանի տեղափոխում դեպի արեւելք, մինչեւ Քուռ գետը: Այդ տեղափոխումը կարդարացվի ինչպես ռազմավարական, այնպես էլ պատմական տեսանկյունից: Սրանով Դաշտային Ղարաբաղը կարեւորագույն գործոն կհանդիսանան նաև Իրանի հետ ընդհանուր սահմանի առկայության առումով:

-Ինչպե՞ս եք գնահատում այսօր ՀՀ արդարադատության համակարգի վիճակը:

-Հայաստանում առկա է երկու արդարադատություն’ առաջինը Խորհրդային ռեժիմի վրա հիմնված բոլշեւիկյան 19-րդ դարի «կազարմային» համակարգն է, երկրորդը’ ժամանակակից եվրոպական արժեհամակարգի բազայի վրա կառուցվող պարտադրված համակարգը: Երկուսն էլ գտնվում են խորը դիմակայությունների մեջ: Նրանք չէին կարող համատեղ գոյակցել, ուստի եւ նրանց միջեւ առաջացած ճգնաժամը հանգեցրել է արդարադատության ոլորտի աննախադեպ աղետի: