Հարցազրույց ԱԺ նախկին նախագահ, ԱԺ անկախ պատգամավոր Տիգրան Թորոսյանի հետ

– Շատ է խոսվում իշխանություն-ընդդիմություն երկխոսության մասին: Ինչպե՞ս եք վերաբերվում այդ փաստին:

– Ես կարծում եմ` թյուրիմացություն է ձեւակերպումը, թե իշխանության եւ Հայ Ազգային Կոնգրեսի միջեւ երկխոսություն գոյություն ունի: Առիթ եղել է ասելու, որ երկխոսություն բառը, եթե խոսքը քաղաքական գործընթացներին է վերաբերում, ենթադրում է կոնկրետ իրողություններ. խնդիրների առկայություն երկու կողմերի միջեւ, երկխոսության համատեղ օրակարգի ձեւավորում, այդ օրակարգի մեջ մտնող խնդիրների քննարկում եւ դրա մասին հասարակությանը պարբերաբար տեղեկացում: Այս կետերից որեւէ մեկը գոյություն չունի: Ուրեմն` երկխոսություն` որպես այդպիսին, գոյություն չունի: Սա է իրողությունը, անկախ նրանից` դա որեւէ մեկին դուր է գալիս, թե ոչ: Առավել եւս, որ եւ Կոնգրեսը, եւ իշխանությունը հայտարարում են, թե երկխոսություն իրականում գոյություն չունի, հանդիպում չի եղել: Իսկ առանց հանդիպման ոչ օրակարգ է ձեւավորվում, ոչ խնդիրներ են քննարկվում: Կա պարզապես իշխանության եւ Հայ Ազգային Կոնգրեսի որոշ քայլերի հաջորդականություն, որոնք ինչ-որ առումով կապակցված են: Եվ դա է թյուր տպավորություն ստեղծում, թե երկխոսություն կա: Իրականում, եւ Կոնգրեսի, եւ իշխանության համար կա իրավիճակի նախապատվություն. այս իրավիճակը երկու կողմերի համար էլ բավարար է, եւ իրենք կուզեն այս իրավիճակը պահպանել մինչեւ ԱԺ ընտրություններ, սակայն, կարծում եմ, դա չի հաջողվի:

– Կոնգրեսի առաջնորդ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը ասել էր, թե իրենց երեք պահանջները կատարելուց հետո հնարավոր կլինի երկխոսություն սկսելը: Եվ եթե մինչեւ հիմա երկխոսության դուռը համարում էին կիսաբաց, այսուհետ` այն կբացվի:

– Հենց այս հայտարարությունն իսկ ցույց է տալիս, որ երկխոսություն գոնե առայժմ գոյություն չունի: Ինչ վերաբերում է երեք պահանջներին, ապա ես համոզված եմ, որ միայն մակերեսային պատկերացման դեպքում կարելի է ասել, թե առաջին երկու պահանջները կատարված են: Մանրամասնեմ: Առաջին պահանջը, որ վերաբերում է ազատորեն հանրահավաքներ անցկացնելու խնդրին: Առաջին տպավորությամբ կարելի է կարծել, թե թույլատրվեց Ազատության հրապարակում հանրահավաքներ անցկացնել, ուրեմն պահանջը կատարված է: Սակայն ուզում եմ հիշեցնել, որ այդ թույլ տալը, ինչպես նաեւ մինչ այդ եղած արգելքները, կամայականություններ էին, դրանք օրենքից բխող քայլեր չէին: Հիշեցնեմ, որ թույլ չտրվեց հանրահավաք անցկացնել Ազատության հրապարակում, այլ` թույլատրվեց Մատենադարանին հարող տարածքում: Հետո հանրահավաքի մասնակիցները Մատենադարանից իջան Ազատության հրապարակ, այսպես ասած` “բանակցեցին” ոստիկանների հետ: Հիշեցնեմ, որ օրենքով ոստիկանները չեն որոշում հանրահավաքներ անցկացնել-չանցկացնելու խնդիրը: Բայց քանի որ ոստիկանները “թույլատրեցին”, հանրահավաքն անցկացվեց: Սրանք կամայականությունների շարան են: Սրա հիման վրա ասել, թե հավաքների ազատ անցկացման պահանջը կատարված է, կարծում եմ` ինչ-որ առումով միամտություն կլինի, որովհետեւ նույն կամայականություններով վաղը, մյուս օրը կարող են էլի թույլ չտալ:Կարելի էր դա ասել միայն այն դեպքում, եթե ամեն ինչ արվեր օրենքով, եւ առնվազն մի տեւական ժամանակահատված: Պետք է հիշեցնեմ, որ կար ժամանակ, երբ օրինակ 2007 թ., դրանից առաջ, օրենքով թույլատրվում էին հանրահավաքներ, ու ամեն ինչ արվում էր օրենքի հիման վրա:

Ընդդիմության երկրորդ պահանջը վերաբերվում էր մարտի 1-ի դեպքերի վերաքննությանը: Երբ Սերժ Սարգսյանը հայտարարեց, թե պետք է նորից քննել, բացահայտել, ընդդիմությունը համարեց պահանջը կատարված: Սակայն իշխանությունը նույն բաներն ասել էր նաեւ 2008 թ. գարնանը, ամռանը, աշնանը: Այնպես որ, սոսկ հայտարարությունը, որ պետք է կրկին քննել մարտի 1-ի գործը, չի նշանակում պահանջը կատարել: Իսկ պահանջը կատարված կհամարվեր, եթե պատասխան տրվեր այն հարցերին, որոնք մինչ այժմ անպատասխան են մնացել, մասնավորապես` 10 զոհերի մահվան հանգամանքներն ու մեղավորները: Երբ այս հարցը պատասխան ստանա, Կոնգրեսը կարող է իր պահանջը կատարված համարել: Այնպես որ, խորքային իմաստով, այդ պահանջները կատարված չեն առ այսօր:

– Ազատության հրապարակը վերաբացելու մասին Սերժ Սարգսյանն ինքն էր խոստացել, եւ ասել, որ Ազատության հրապարակը կդառնա այլընտրանքային կարծիքների արտահայտման վայր: Արդյոք սա բավարար չէր, որ իրոք, այսուհետ ընդդիմության առաջ բացվեն Ազատության հրապարակի դռները:

– Թե ինչ է նշանակում այս կամ այն խոստումը, կարծում եմ այն տվողները կասեն: Եթե տևական ժամանակ որոշ հարցեր լուծվել են օրենքի խախտումով և իրական ցանկություն կա այդ սխալն ուղղելու, ապա այդ հարցը լուծելու առաջին քայլը բացատրությունն է, թե ինչու էր օրենքը ոտնահարվում, ովքեր էին դա անում, եւ ովքեր են դրա համար պատժվել: Միայն դրանից հետո կարելի է խոսել այն մասին, որ հետագայում գործողությունները կարող են լինել օրինական: Եթե նման բան չկա, ապա ցանկացած դեպքում անօրինական գործողությունները կարող են կրկնվել:

– Այնուամենայնիվ, դուք երկխոսությանը կողմնակի՞ց եք: Պե՞տք է արդյոք երկխոսություն ընդդիմության եւ իշխանության միջեւ:

– Նորմալ երկրներում միշտ էլ երկխոսություն կա հասարակական տարբեր շերտերի միջեւ և դա անհրաժեշտ է: Իսկ եթե խոսքը դրա նմանակմանն ու պատրանքին է վերաբերվում, ոչ մեկին դա պետք չի, վաղ, թե ուշ պարզ կդառնա իրականությունը:

– Կարծում եք` ընդդիմությանը կհաջողվի՞ պարտադրել իշխանություններին գնալու արտահերթ ընտրությունների:

– Եթե խոսքը ԱԺ ընտրությունների մասին է, ապա կարծում եմ` ողջամտությունը հուշում է, որ նման ընտրություններ չեն կարող լինել: Այսօր ավարտվեց հերթական նստաշրջանը, հաջորդը կսկսվի սեպտեմբերին: Խորհրդարանը լուծարելու ՀՀ Սահմանադրության պայմանը խորհրդարանի անաշխատունակությունն է, եւ դա պետք է երեւա երեք ամիսների ընթացքում: Հետեւաբար, ամենաշուտը, եթե անգամ խորհրդարանական մեծամասնությունը կորցնի ողջամտությունն ու ընտրի իր համար ծիծաղելի այս ճանապարհը, ապա ԱԺ-ն արձակել հնարավոր կլինի միայն դեկտեմբերին: Իսկ արտահերթ ընտրությունները կարող են տեղի ունենալ հունվարի վերջին կամ փետրվարի սկզբին: Իսկ այդ դեպքում հերթական ընտրություններին կմնա ընդամենը երկու-երեք ամիս: Բոլորովին տրամաբանություն չկա: Եվ կարծում եմ` իշխանությունը չի գնա նման արհեստական, անհեթեթ ճանապարհով:

– Բայց չէ՞ որ արտահերթ ընտրություների դեպքում մթնոլորտ կփոխվի:

– Ովքեր կարծում են, թե ինչ-որ մեկ քայլով մթնոլորտ կփոխվի, դա վերաբերի արտահերթ ընտրություններին, համաներում հայտարարելուն, թե այլ մի բանի, կամ իրենք են շատ միամիտ, կամ փորձում են միամիտի տեղ դնել հասարակությանը: Այլ բան ենթադրել հնարավոր չի, որովհետեւ իրական հիմնախնդիրները, ցավոք սրտի, շատ խորն են: Իսկ դրանք լուծելու համար պետք են լուրջ ծրագրեր, եւ տարբեր ուղղություններով բազմաթիվ լուրջ քայլեր: