ԹՈՒՐՔԻԱՆ ՊԱՏԵՊԱՏ Է ԸՆԿԵ՞Լ

• 

  Իսրայելի գործողությունները Թուրքիայի ղեկավարած նավատորմի հանդեպ, որ փորձում էր մտնել Գազայի հատված, եվրոպացի չինովնիկներից մեկը համարել է բնական: Այդ նախաձեռնության հեղինակները չէին կարող չիմանալ, որ Իսրայելը բաց չի թողնի իրենց, իսկ դա նշանակում է, որ առաքելությունը սադրանք էր, ասել է նա:Թուրքիայի պահվածքն այս կապակցությամբ հիշեցնում է “լաչառ” կնոջ: Նա բոլոր անկյուններում “կարաուլ” է գոռում, իր վրա ուշադրություն է գրավում, որպեսզի հետո իր ապրանքն ավելի թանկ վաճառի: Չնայած համաշխարհային առաջնորդների զուսպ դիրքորոշմանը, Թուրքիայի պահանջով ՄԱԿ-ում, ՆԱՏՕ-ում և Արաբական երկրների լիգայում արտակարգ նիստեր գումարվեցին: Այս նիստերից ոչ մեկի ընթացքում Իսրայելին դատապարտող ոչ մի քայլ, պարտավորեցնող բանաձևեր չընդունվեցին: Սակայն, հաստատվեց Թուրքիայի` դատարկ տեղը միջազգային մակարդակով աղմուկ բարձրացնելու և իր մեծ խնդիրներից ուշադրությունը շեղելու ունակությունը:

  Աղմուկը Թուրքիային պետք է, ինչպես երբեք: Միայն աղմուկը կարող է օգնել Թուրքիայի իշխանություններին փակուղուց, որի մեջ իրենք են իրենց քշել: Թուրքիայի` ոչ մի խնդիր հարևանների հետ քաղաքականությունը հանգեցրեց նրա շրջափակմանը: Թուրքական իշխանությունը ցնցվում է և ներսից, և դրսից: Նա ստիպված է պայքարել քրդական անջատողականների, երկրում ընդդիմության, ԵՄ, ԱՄՆ, Իսրայելի, Հայաստանի և նույնիսկ Բաքվի հետ: Բազմաթիվ թշնամիների առակայության պայմաններում Թուրքիան փորձեց նոր դաշնակիցներ փնտրել ի դեմս Ռուսաստանի, Իրանի, Սիրիայի և արաբական երկրների: Սակայն այս ճանապարհին ևս նա խոչընդոտների և ԱՄՆ արգելափակող գործողություններին բախվեց: Անկյուն քշված լինելով, Թուրքիան որոշեց միջազգային սկանդալ բարձրացնել, որպեսզի դրա կրակում ջրից չոր դուրս գա և ձեռքի հետ մի քանի խնդիր լուծի:

  Պատահական չէ, որ նավերը Իսրայել շարժվեցին այն բանից հետո, երբ պարզ դարձավ, որ ԱՄՆ-ն և ՄԱԿ ԱԽ-ն չճանաչեցին Իրանի, Թուրքիայի և Բրազիլիայի միջև կնքված գործարքը` իրանական ուրանի հարստացումը Թուրքիային փոխանցելու վերաբերյալ: Իսրայելը բավական կոշտ արձագանքեց Թուրքիայի միջնորդությանը: Նախագահ Շիմոն Պերեսը վարչապետ Էրդողանին համամատեց Ահմադինեջադի հետ, ասելով որ նա անհագ հավակնություններ ունի:

  Թուրքիայի միջնորդությունը բերեց ԱՄՆ դժգոհությանը և աջակցություն չստացավ նաև Ռուսաստանի կողմից: Դեմքը փրկելու համար Անկարան պետք է իր դժգոհությունն ուղղեր Իսրայելի վրա: Արդյոք այս քայլը համաձայնեցված էր Թեհրանի հետ: Ահմադինեջադը դեռևս սահմանափակվել է Իսրայելի նկատմամբ ավանդական դարձած քննադատությամբ, սակայն չի հայտարարել Թուրքիայի քաղաքականությանն աջակցելու մասին:

  Առաջին հույզերը հանդարտվեցին, և պարզ դարձավ, որ միջազգային հանրությունը մտադիր չէ միանշանակ դատապարտել Իսրայելին: Ավելին, Իրանի դեմ սանկցիաները խստացվում են: Իրանի իշխանությունները շարունակում են խախտել ՄԱԿ ԱԽ բանաձևերը, հայտարարել է ՄԱԳԱՏԷ գլխավոր տնօրեն Յահյա Ամանոն: Միևնույն ժամանակ, նախագահ Օբաման հայտարարել է, որ ԱՄՆ-ն կհակազդի այն գործողություններին, որոնք սպառնալիքի տակ կդնեն Իսրայելի ազգային անվտանգությունը:

  Իր հերթին, ՄԱԿ ԱԽ-ն կոչ է  արել նավերի գրավման հարցում անկողմանակալ քննության և ձերբակալվածների անհապաղ ազատ արձակման: Սակայն այդ տեքստում էլ Իսրայելի գործողությունների միանշանակ դատապարտում չկա:

  Հայաստանը դեռևս պաշտոնական դիրքորոշում չի հայտնում, և դա արդարացված է: Պատգամավորների և փորձագետների մակարդակով հայտարարվել է, որ Թուրքիան կանխամտածված գնում է միջազգային բախման հրահրման: Նշվում է նաև, որ այն կարող է ազդեցություն ունենալ ղարաբաղյան կարգավորման գործըթնացի վրա:

  Իրանի հետ համաձայնությունը և թուրք-ադրբեջանական տանդեմը զգալիորեն մեծացնում են ռազմական գործողությունների վերսկսման հավանականությունը: Դա կարող է հանգեցնել հակամարտության լուծման “դեյթոնյան սցենարին”, այսինքն, պատրեզմի սկսման պատճառաբանությամբ ԱՄՆ և ՆԱՏՕ-ն, օգտվելով Սերժ Սարգսյանի “հրավերից”, կարող են իրենց զորքերը տեղակայել Իրանի սահմանին, հայտարարել է Հմայակ Հովհաննիսյանը: Խոսվում է նաև “աղմուկի տակ” ղարաբաղյան հակամարտության գոտի ռուսական զորքեր մտցնելու հավանականության մասին:

  ՆԱԻՐԱ ՀԱՅՐՈՒՄՅԱՆ